"HARDLOPER HUIZENGA" door Job van Schaik

Koos:

In alle sporten duiken er af en toe supertalenten op, waarop in menig opzicht geen maat staat. Ik mag aannemen dat in de huidige tijd zorgvuldiger met dergelijke unieke toppers wordt omgegaan door bobo’s, pers en publiek.

Tijdens de recente Squeezy trainingsmarathon  attendeert loper Bob Bock me op een interessant boek over ene hardloper Huizenga, uit het begin van de vorige eeuw. Clubgenoot Hans Rawee had me dit boek (uitgeverij Veen 2009) al eens laten zien, maar het leken me toen apocriefe verhalen over een slechts in Groningen wereldberoemde atleet. Hans, Groninger qua jeugd en studie,  versterkte die eerste indruk  door te melden dat Huizenga over daken van boerenschuren liep. Urban running avant la lettre in de 1^e Wereldoorlog.

Maar dan zie je dat er een toneelstuk over Huizenga’s leven  in voorbereiding is, dat er een website bestaat http://www.hardloperhuizenga.nl/ en dat de man vele Nederlandse records liep en zelfs een wereldrecord op de marathon van 2:32:40, helaas officieus omdat twee tijdwaarnemers van de Bond niet waren komen opdagen bij het evenement van zijn atletiekvereniging. En ik zie Jan Mulder bij DWDD met dit boek in zijn hand. Hoog tijd om het te lezen!

Het is een wonderlijke carrière van “haardloper Huzengoa”. Hij steekt met kop en schouder boven de vaderlandse concurrentie uit. Is onconventioneel en mateloos populair in eigen streek. Weet het publiek te bespelen als een entertainer. Realiseer je dat in het radio- en TV loze tijdperk duizenden mensen op atletiekwedstrijden – soms zelfs een pauzenummer bij wielerwedstrijden - afkwamen. Hij werd een volksidool in het Noorden, waar meer mensen naar HH kwamen kijken dan naar een populaire sport als voetbal. Hij mocht ook op audiëntie bij Prins Hendrik en bij minister-president Cort van der Linden.

Zelf wijt hij zijn loopvaardigheid aan het eten van veel vlees. Als nakomertje kreeg hij altijd extraatjes toebedeeld door zijn familie. En als slager kwam hij ook niets tekort.

Bij een marathonrecordpoging kwam HH vast te zitten in de 50.000 koppige menigte op het parcours. Anderzijds waren er veel opinieleiders die een marathonafstand als moreel verwerpelijk zagen. “De afgebeulde stumpers bij dit onzedelijk sport-exces snakken meer naar den dokter dan naar het zegegehuil der massa”. 

Fenomenaal was ook zijn winnende 58:15 op de 10 Engelse mijl klassieker Delft – Rotterdam, waarbij hij zich in de startplaats had vergist en zich eerst nog hardlopend van Rotterdam naar de start in Delft moest spoeden.

Maar bij de atletiekunie is zijn populariteit duidelijk minder. Zij schorsen hem omdat hij af en toe geld wint en omdat er plannen zijn van notabelen hem met een fonds te ondersteunen. Amateurisme vierde in die tijd hoogtij, betaling hoorde alleen bij profs. Lopen voor geld werd als zeer onsportief gezien.

Huizenga is dwars als een spoorbiels, maar hij verliest het van de reglementen, verhuist naar Ruinerwold en wordt met dezelfde tomeloze ambitie topslager. Wel blijft hij in training, lopend en fietsend. Als 65 jarige kon hij nog gewichten tot 150 kg tillen! Maar zijn grote interesse voor alcohol maakte veel stuk in zijn familieleven.

Auteur en oud-sportjournalist Job van Schaik moest langdurig diepgaand onderzoek verrichten, want HH werd door de officiële instanties na zijn korte carrière min of meer doodgezwegen. Huizenga was korte tijd lid van de NSB en rommelde nogal in de Tweede Wereldoorlog. Ook een voormalig volksheld kan zich niet buiten maatschappelijke conventies plaatsen.

In oktober 1973 overlijdt Huizenga, vol wrok en onbegrip, zonder enige publicitaire aandacht. Hij zou bijna zijn vergeten ware het niet dat hij genomineerd werd als Noordelijk sporter van de 20^e eeuw en zo in het vizier van Job van Schaik kwam. En zo ontstond een boeiend tijdsdocument.

Gerard:

Koos verrast mij met ‘Hardloper Huizenga’.  Naast mijn recensiewerk schrijf ik met veel plezier regelmatig over voetbalvedetten en fameuze wedstrijden van toen. Dit boek is dan ook een schot in de roos.

Journalist Job van Schaik duikt met dit boek wel een bijzondere parel op uit onze vaderlandse sportgeschiedenis. En Luurt zoals hij bij zijn geboorte wordt genoemd is ook nog in Wehe geboren op ‘steenworpafstand‘ van mijn woonplaats in het wierdendorp Leens in de jaren 80. En tegenover ons huis zit ook nog een slager Huizenga ! Ik moet  het pad van deze hardloper dus vaker  hebben gekruist;  toen nog niet hardlopend.  Anders had ik toch zeker de ‘geest’ van  zo’n legende moeten tegenkomen !  Als vier-jarige rende hij al achter de paardentram aan richting Ulrum. En zoals ze het in die streek zeggen ‘Nait soezen moar doun!’ En zo’n man was Louwe (zoals hij zich later noemt) ook. Maar dan wel één met heel bijzondere hardloopkwaliteiten al had wielrennen ook zijn belangstelling. De in 1893 geboren en in Groningen werkende slagersknecht meldt zich in 1915 op het Noordersportterrein aldaar. De keurige athletiekvereniging Vitesse traint op dat terrein. Louwe mag een aantal rondjes meelopen op de 800 meter lange grasbaan en wint de trainingswedstrijd met overmacht. Dit is de start van een ‘bliksemsportcarrière’ die maar acht jaar duurt. Hij doet in die jaren mee in hardloopwedstrijden met Engelse soldaten die tijdens de eerste wereldoorlog in Groningen zijn geïnterneerd  in Timbertown (Plankenstad).  Hij wint bijna altijd.  Zo wordt langzamerhand een ‘Noord-Nederlandse Superheld’ geboren. Zijn tijden op bijna alle afstanden tot de marathon aan toe zijn fenomenaal, al worden ze vaak door officiële tegenwerking (geen tijdwaarnemers sturen) van de NAU (Nederlandse Atletiek Unie) en te simpele wedstrijdorganisatie lang niet allemaal erkend. Bovendien speelt bij Lauwe ook ‘onderhandse betaling’ door cafébazen die graag wedstrijden voor hem organiseren en die hen heel veel consumerende toeschouwers opleveren. Betaling was in die tijd door de bestuurders streng verboden en leidde voor Lauwe tot schorsing en nader onderzoek door een heuse commissie. Hij heeft ook de tijd die ook voor Nederland in de 1^e Wereldoorlog moeilijk is bepaald niet mee. Bovendien is hij een Noorderling en de Sportwereld met de grote amateur-athleten concentreert zich vooral in het Westen, ook bestuurlijk. Job van Schaik heeft het leven van Louwe Huizenga nauwkeurig uitgezocht en met speciaal voor Koos: een echte gelopen tijden-tabel ! Dat is behoorlijk monnikenwerk geweest vooral omdat hij na zijn gloriejaren met duizenden toejuichende supporters totaal uit het nieuws verdwijnt . Het boek leest als een roman waarin je wordt meegesleurd in zijn tumultueuze leven.  Na zijn vele sportieve hoogtepunten verandert dat drastisch. Ondanks wrok, drank en huiselijk geweld houdt hij zich staande ook al wordt er nog een zwarte NSB-bladzijde toegevoegd. Met pieken en dalen blijft hij overeind zeker  door zijn enorme werklust  als superslager- en slachter met  af  en toe een ‘hardloop-uitspatting’ in een plaatselijke wedstrijd. Maar dan is hij weer op zijn best. Hij geniet weer van zijn roem en is de grote hardloop-entertainer die rustig midden in de wedstrijd op de maten van het muziekkorps meemarcheert. Na afloop schept hij dan op over al zijn wedstrijden en het in de luren leggen van zijn tegenstanders. Huizenga mocht daar over opscheppen, want het was ècht waar !

Job eindigt zijn boek met de mooi gekozen woorden:

Huizenga won bijna al zijn wedstrijden, maar hij verloor van zichzelf.